Emeğin Gelirine Ne Denir? Toplumsal Cinsiyet, Çeşitlilik ve Sosyal Adalet Perspektifinden İnceleme
Emeğin gelirine ne denir? Bu soruyu sorarken, sadece bir kişinin maaşını ya da kazancını düşünmemek gerekir. Emeğin gelirine denilen şey, aslında çok daha derin bir toplumsal yapının, değerlerin ve adalet anlayışının bir yansımasıdır. İstanbul gibi büyük bir şehirde, sokakta, toplu taşımada ya da işyerinde gözlemlediğim sahneler, bu kavramın ne kadar karmaşık ve çok yönlü bir anlam taşıdığını bana her geçen gün hatırlatıyor. Bu yazıda, emeğin gelirinin toplumsal cinsiyet, çeşitlilik ve sosyal adalet açısından nasıl şekillendiğini, farklı grupların nasıl etkilendiğini kendi deneyimlerimle ele alacağım.
Emeğin Geliri ve Toplumsal Cinsiyet
İstanbul’un çeşitli semtlerinde her gün yüzlerce insan bir araya gelir. Sokakta yürürken, kimi zaman bir kafede, kimi zaman toplu taşımada, kadın ve erkeklerin iş gücüne katkılarını gözlemlemek kaçınılmaz. Toplumsal cinsiyet, bir kişinin emeğinin değerini doğrudan etkileyen en önemli faktörlerden biri. Özellikle kadınların iş gücündeki yeri, tarihsel olarak düşük ücretli ve genellikle değersiz görülen işlerle ilişkilendirilmiştir.
Bir gün, bir otobüsün içinde, yoğun saatlerde, yanımda oturan bir kadının gözlerinden yorgunluğu görmek mümkündü. Çalışan bir anne, sabahın erken saatlerinde çocuklarını okula bırakıp, işe gitmek için bu yolda. Emeği, sabahın köründen akşam geç saatlere kadar sürüyor ama aldığı ücret, ailesinin geçimini sağlamak için yeterli değil. Toplumun gözünde de emeği, “kadın işi” olarak görülüyor; temizlik, hizmet sektörü ya da çocuk bakımı gibi. Oysa bu işler, büyük bir emeği gerektiriyor ama kadınlar genellikle eşit maaşları alamıyorlar. Bu durum, sosyal adalet ve eşitlik açısından ciddi bir sorundur. Emeğin gelirine denilen şey, burada sadece bir maaş değil, toplumsal cinsiyetin iş gücüne dair yerleşik beklentilerinin bir yansımasıdır.
Çeşitlilik ve Emeğin Geliri
Emeğin gelirine denilen şeyin toplumsal cinsiyetle sınırlı olmadığını, çeşitlilik faktörleriyle de etkilendiğini görmek gerekiyor. Farklı etnik gruplar, göçmenler ve engelli bireyler, İstanbul gibi kozmopolit bir şehirde sıklıkla daha düşük gelirlerle karşı karşıya kalırlar. Bir gün, Kadıköy’de bir kafede, işletmenin temizlik işlerini yapan bir kişinin sıradan bir iş gününde, hiçbir şekilde tanınmayan bir işçiye dönüşmüş olduğunu gözlemledim. Belki de o kişi, en iyi eğitim almış, en donanımlı bireylerden biri ama bu çeşitlilikten kaynaklanan farklar yüzünden emeği değersizleşmişti.
Toplumsal çeşitlilik, kişilerin emeğinin değerini doğrudan etkileyen bir başka önemli faktördür. Çeşitli kültürel, dilsel ve sosyal arka planlardan gelen bireyler, aynı işi yapıyor olsalar bile, genellikle farklı gelirlerle ödüllendirilirler. Etnik kökeni, dili ya da göçmen statüsü, İstanbul’daki bazı işyerlerinde bir engel olarak karşımıza çıkabiliyor. Özellikle düşük gelirli sektörlerde, bu çeşitlilik ve farklılıklar daha belirgin bir şekilde görünür hale gelir.
Sosyal Adalet ve Emeğin Geliri
Sosyal adalet, emeğin gelirine denilen şeyin daha adil bir şekilde dağılması gerektiği düşüncesiyle yakından ilişkilidir. İstanbul’da, her gün toplu taşımada ya da sokakta yürürken, bazı bireylerin emeğinin karşılığını aldığını, bazılarının ise alamadığını görmek oldukça yaygındır. Bu durum sadece gelirle ilgili değil, aynı zamanda sosyal ve ekonomik fırsat eşitsizlikleriyle de bağlantılıdır.
Bir gün, İstanbul’daki metrobüslerde sıkça karşılaştığım, yaşlı bir kadının elinde torba ile yürürken yanımdan geçtiğini gördüm. Üzerinde eski ve yıpranmış kıyafetler vardı. Her gün bu metrobüs hattını kullanarak, sokaklarda çalışmaya gitmek zorunda kalıyordu. Bu kadının emeği, her gün gözle görülür bir şekilde sömürülüyordu. Yine de, aldığı gelir, ailesinin geçimini sağlamak için yeterli olamıyordu. Aynı metrobüste, genç bir adam, genellikle daha rahat bir pozisyonda oturuyor ve telefonu ile vakit geçiriyordu. Onun emeği de bir şekilde “değerli” sayılıyordu. Bu, sosyal adalet açısından büyük bir uçurumdur.
Sosyal adaletin sağlanabilmesi için, emeğin gelirinin eşit bir şekilde dağılması gerekir. Fakat toplumsal yapılar ve eşitsizlikler, bu süreci zorlaştırmaktadır. Emeğin geliri, yalnızca maaşlardan ibaret değildir; toplumdaki yerleşik hiyerarşiler, insanların yaşadığı koşullar, eğitim düzeyleri ve sosyal imkanlar da emeğin değerini belirleyen unsurlardır.
Sonuç: Emeğin Gelirine Ne Denir?
Emeğin gelirine denilen şey, toplumsal cinsiyet, çeşitlilik ve sosyal adaletle iç içe geçmiş bir kavramdır. İstanbul’da her gün gözlemlediğimiz, insanların iş yerlerinde, sokakta, toplu taşımada yaşadıkları bu eşitsizlikler, toplumsal yapının ne kadar derinlemesine etkilendiğini gösteriyor. Her bireyin emeği değerli olsa da, bazı gruplar hala bu değeri tam anlamıyla alabilmiş değil. Bu sorun, yalnızca bir maaş meselesi değil, toplumsal cinsiyet rollerinden, çeşitliliğe, sosyal adalet anlayışına kadar uzanan geniş bir yelpazeyi kapsıyor. Bizim yapmamız gereken, emeğin değerini ve gelirini adil bir şekilde bölüştürmek ve her bireyin emeğine hak ettiği değeri vermektir.